anneannem’in yeşil döpiyesi

bir tomar anahtarı vardı, geceleri kalkıp dolaştığını anahtarların şıkırtısından anlardım. Gecenin en sessiz yerinde, ayaklarını yerde hafifçe sürüyerek odaları gezer, kilitli olup olmadıklarını kontrol ederdi. Yalnız odaları değil, dolapları da; gardırobu, televizyon dolabını, büfeyi... bazen uyanıp tuvalete gider ve kapısını kilitli bulurdum, yarı karanlıkta odasının kapısı önünde durup yavaşça seslenirdim, “anneanne, anneanne tuvaletin kapısını açar mısın?” uyanırdı hemen, şaşırırdı kapının kilitli olmasına, “hay Allah, onu da mı kilitlemişim” diye, açardı hemen.

İlk belirtiler böyle başladı sanırım, dedemi kaybettikten sonra tuhaf şeyler yapmaya başladı anneannem, aslında tuhaf olduklarını büyüdükçe anladım. Anahtar hikâyesi ortaya çıktığında tuhaftan ziyade eğlenceli bulmuştum oyuna hevesli çocuk aklımla. Evde her şeyi kilitler olmuştu, birilerinin eve girdiğini, eşyalarına, kendisine zarar verdiğini söylüyordu. Gardırobu açıp elbiselerini sayıyor, çıkan sayıyı mürekkepli bir kalemle dolabın kapağının içine yazıyordu. Annem kahvaltı hazırlarken çay bardaklarını almak için dolabın kapağını açınca, kargacık burgacık harflerle yazılmış “12 çay bardağı, 20 tabak, 15 kaşık” yazılarıyla karşılaşıyordu. Bazı sabahlar uyanıp sızlanmaya başlıyordu, “dün gece beni dövmüşler, her yerim ağrıyor, bakın kollarım mosmor” diye, yaşlandıkça damarları belirginleşen kollarını gösteriyordu. Annem endişeleniyor ama belli etmeden onu yatıştırmaya çalışıyordu, hiç olur muydu öyle şey, gece kim, nasıl girecekti eve, hepimiz buradaydık, kimse ona bir şey yapamazdı.

Apartmanın arka tarafı başka apartmanların da bulunduğu bir bahçeye bakıyordu. Arka odanın camından karşıdaki dairelere bakıp, orada iki kadının yaşadığını, sürekli kendisine baktıklarını bazen de perdeyi sallayarak işaret verdiklerini söylüyordu. Zaten mutfak penceresine de bir gece bir adam gelip “konmuştu”. Gece eve girenler, elbiselerinin kumaşlarını birbirine sürterek tüylendiriyor, mantolarını giyerek eskitiyordu.

O zamanlar bakkalda satılan küçük not defterlerinden almıştı, bazen oyuna ara verip eve geldiğimde onu kıymetli şeylerinin durduğu dolabın önünde oturur bulurdum. Dolabın içindekileri tek tek çıkarır, defterlere kaydederdi. Ağzında, külü uzayıp neredeyse yere düşmek üzere olan Maltepe sigarası, başının etrafındaki dumanlar ve pür dikkatiyle bir hazine dairesinin bekçisi gibi görünürdü. Fazla dayanamaz, yanına koşup “anneanne, anneanne sigaranın külü uzamış!” diye bağırırdım, sesimle irkilip şaşırır sonra nerede olduğunu yeni hatırlamış gibi “öyle mi olmuş kızım, hay Allah” diye güler, külü avucuna alıp yanındaki kapaklı kül tablasına boşaltırdı. Sanki bunu söylemek benim görevimdi, anneannem sırf ben bunu söyleyeyim diye külünü uzatıyordu öyle...

Defterlere yalnız eşyaların adlarını ve sayılarını değil, akrabalarının da adlarını yazıyordu. Kim kimin kızı, oğlu, şu anda neredeler vs. Fotoğrafların arkaları da yine anneannemin o tanıdık yazılarıyla doluydu. annem yaz tatilinin sonunda onu bize götürmek istedi ama ikna edemedi, kendi evimdeki rahatımı bulamam diyordu. Tatlı-sert, dediğim dedik bir kadındı, istemediği bir şeye ikna etmek kolay değildi.

Bir sonraki yaz tayini çıktı babamın, bizi eskişehir’e bırakıp şark hizmetine gitti, kardeşim bebekti, bizim okullarımız vardı, bizi oralara sürüklemek istemiyordu. Anneannemin yanına yerleştik, hem o yalnız kalmazdı hem de bizim başımızda bir büyük olurdu ama olmadı. Anneannem görmeyeli hırçınlaşmıştı, evdeki düzendeki en ufak bir değişiklikten huzursuz oluyor, annemle kavga ediyordu. Karşı komşunun kocası kendisine bir kötülük yapacak diye şüpheleniyor, herkesin kendisi hakkında konuştuğunu sanıyordu. Bir de Mızrak diye birinden bahseder olmuştu. Mızrak bir gün onu almaya gelecekti, çarşıdan pazardan eve döndüğünde “Mızrak geldi mi” diye soruyordu.

Büyük dayım (anneannemin erkek kardeşi), aslında rahatsızlığının dedem hayattayken başladığını, birlikte doktora gittiklerini, ilaç kullanmaya başladığını anlatmıştı. Ama sonradan ilaçları bırakmış, bir daha da doktora gitmeye razı olmamıştı. Komşular her zaman büyük bir saygıyla baktıkları, elinden her iş gelen, becerikli, sapasağlam kadının şüpheci, huysuz, giderek daha az yemek yapan, ev işlerine ilgisini kaybeden birine dönüşmesini üzüntüyle izliyordu. Annemin onlarla dertleştiğini, ne yapacağını bilemediğini söylediğini hatırlıyorum. Doktora gitmeye razı edemiyorduk, anahtarlarla dolaşan, tuhaf defterler tutan ve sigaranın külü uzamış deyince gülen anneanne, giderek evdeki varlığımızdan rahatsız olan, bağırıp çağıran birine dönüşmüştü.

Sonunda yanından taşınmak zorunda kaldık, fazla da uzağa gitmeden yakınlarda bir yer kiralandı. Sık sık uğrayıp yokluyorduk, her gidişimizde yeni hikâyeler anlatıyordu. Belediyenin kendisinden artık elektrik, su faturalarını almadığını söylüyordu, başkan bizzat gelip konuşmuştu. “Polislik” verilmişti kendisine, mahalle karakoluna gitmiş, herkes ona çok iyi davranmıştı. Biz “anneanne faturaları yatırmak lazım, elektriğin suyun kesilir sonra” diyorduk ama dinlemiyordu pek. Bir gün yeşil kumaştan bir döpiyes dikmek istediğini söyledi, polisti ya artık, ona göre giyinmeliydi. Ne kadar ısrar ettiysek de dinlemedi, birkaç gün sonra kendi diktiği –dikişte çok becerikliydi- haki yeşil döpiyesle açtı kapıyı bize.

Artık pek bir şey diyemiyorduk da, hemen sinirleniyordu, babam emekli olup dönmüş, geçici olarak kiralanan evden daha büyük ve yeni bir yere taşınmıştık. Eski mahallemize uzaktı biraz, daha seyrek gidebiliyorduk anneanneme, bu rahatsızlığının üzerine bir de göz tansiyonu çıkmıştı. Doktora gidildi ama çabuk ilerledi hastalık, giderek daha az görür oldu. Bir gün okul çıkışında kapısını çaldım, uzun bir süre açmadı, sonra koridordan tanıdık ayak sesleri geldi ama çok yavaş hareket ediyordu, sonunda kapıyı açtı, ama ifadesiz ve boş bakışlarla bana değil başımın üzerindeki bir noktaya bakıyordu. “Anneanne ben geldim” dedim, “iyi misin?” “Sen miydin, gel” diyerek içeri aldı beni. Kıştı, hava erken kararıyordu, ışıkları yakayım dedim ama yanmadı, elektrikler mi kesik dedim, cevap yerine bir şeyler mırıldandı. Yarı karanlıkta koridorun duvarlarındaki kara lekeleri fark ettim, is lekeleriydi, gözleri giderek daha az görmeye başlayan anneannem evin içinde mumlarla dolaşmaya başlamış, elektrikler de kesilince o boş ev iyice karanlığa gömülmüştü. Durumun vahameti ortaya çıkınca alelacele anneannemin yanına taşınıldı.

Bir süre sonra gözleri iyice görmez oldu ama görmediğini hiç kabullenmedi, sanki bir süredir zaten içinde olduğu ama bizim göremediğimiz bir dünyaya geçiş yapmıştı. Sadece ona görünen birileriyle sohbet ediyor, gülüyordu. Annesiyle konuştuğunu söylüyordu, nasıl görmüyorduk, orada oturuyordu işte, zaten dün gece hep birlikte şuradaki kapıdan geçip mekke’ye gitmişlerdi.

Şimdi böyle yazınca trajik bir etki yaratıyor, trajikti de ama komik yönleri de vardı, nadirdi ama onlar da yazılmalı. Neşeli olurdu bazı günler, şarkılar söyler, hikâyeler anlatırdı. Son zamanlarına doğru annemin onun kızı olduğunu kabul etmemeye başladı, annem onun ablasıydı, biz onun nereden anneannesi oluyorduk, ona abla deseydik ya! Zaten yakında evlenecekti, bir doktor vardı onu isteyen. Gözleri görmüyordu ama o zamanlar birbirimizden hiç ayrılmadığımız lise arkadaşım bize gelince sesinden tanıyor, “bu şişko kızı ne besliyorsunuz, kocası yok mu bunun?” diye söyleniyordu. O aralar kilo vermeye çalışan arkadaşım da “anneannen bile görüyor kilolarımı” diye dertleniyordu.

Biz yanına taşındığımızdan beri, evi onun olmaktan çıkmıştı zihninde, başka bir yerde olduğunu sanıyordu. “Evime gidicem ben” diye tutturuyordu, etrafta bulabildiği eşyaları koltuğunun altına kıstırıyor, kapıyı arıyordu. Çok zor ikna ediyorduk, annem ilgisini başka şeylere çekmeye çalışıyordu, “çayımızı içelim, gideriz” diyordu, çay deyince çocuk gibi kanıyordu hemen, çok seviyordu çayı...

Gözleri görmez olduktan yedi yıl sonra kaybettik anneannemi. Son bir yılında ben İstanbul’a gelmiştim, her tatilde eve gitmeye çalışıyordum, yıllardır evinde olduğuna bir türlü inandıramadığımız anneannem tanıyordu sesimi, “sen mi geldin, hoş geldin hoş geldin” diye sarılıyordu. “Ben de evime gidicem, hava biraz aydınlansın” diyordu. Sonunda gitti...

Birkaç yıl sonra erkek kardeşi de hastalandı, kızının dediğine göre o da son zamanlarında “evimize gidelim” diye tutturur olmuş. “Evdeyiz zaten babacığım” dedikçe, “yok yok evimize gidelim” diye ısrar ediyormuş. Dayımı da kaybedince en büyükleri anneannem olan beş kardeşten geriye kimse kalmadı. Şimdi, ondan önce “evlerine” gitmiş kardeşleriyle buluştuğunu hayal ediyorum anneannemin; anahtarları ve yeşil döpiyesiyle “evinde” huzurla dolaştığını...