“...pastırma yazı iyidir. insanda bir şeyi kaybetmişken yeniden bulma duygusu uyandırır.” *

Böyle arka arkaya güneşli günler yaşayınca "pastırma yazı mı bu?" dedim kendi kendime. yoksa kasım ayındaki güneşli günlere mi pastırma yazı deniyordu, emin olamayınca hemen dr. google’a danıştım. bizim pastırma yazı, amerikalıların “indian summer (Kızılderili yazı)”, avrupalıların da “saint martin yazı” dedigi dönem, ekim ayının sonu kasım ayının başlarında havanın sıcak ve güneşli olduğu günleri kapsıyormuş. focus dergisine göre yılın bu zamanlarında havanın sıcak olmasının sebebi bu dönemde Güneş ile Dünya arasındaki asteroit bulutunun en uzak noktada bulunması imiş. böyle olunca, asteroit bulutu güneş ışınlarını daha az kapatıyormuş.

sevin okyay’ın radikal’de yazdığı 29 ekim 2002 tarihli yazıda daha ayrıntılı bilgi var.

iyi hafta sonları herkese...

Pastırma yazı / Sevin Okyay - Radikal

Pastırma yazına Amerikalılar'ın 'Indian summer' dediklerini duyduğumda çok şaşırmıştım. Yani, neden pastırma yazı olduğunu bilmiyordum ama, 'Kızılderili' yazı olması daha da tuhaf gelmişti. Bu güzel, ılık, yazdan kalma günlerin pastırmayla ilişkisini kurmamı sağlayan internet mahreçli bir yazı oldu. 'Pastırmanın 29 Ekim ve 1 Aralık tarihleri arasında 'pastırma yazı' denilen klimalı dönemde yapıldığını, bu dönemde yapılan pastırmanın gerçek değerini ve tadını bulduğunu' vurgulayan mesleki bir yazı. Pastırmacılık mesleğinden söz ediyorum.

'Kızılderili yazı'na gelince (ki, bir sözlüksel kaynakta, iki 'e'si eksik olarak 'all-Hallow(ee)n summer' adı verilmiş) hayli tartışma ve araştırmaya konu olmuş. Sonunda bu tanımı ilk kez 1778 yılında St. John de Crevecoeur diye bir Fransız'ın kullandığı anlaşılmış. Kızılderililerle ne ilgisi olduğuna gelince, birtakım ırkçı safsataların arasında en baba tahmin, bu mevsimin Kuzey Amerika yerlilerinin av sezonu olması. H.E. Ware adlı bir şahıs ise, adı geçen mevsimin aslında Hint yazı olduğunu, Hint Okyanusu'ndan o dönemde geçen gemilerin, hava koşulları olumlu olduğu için en fazla kargoyu yükleyebildiğini iddia ediyor. 'Hint yazı/Indian summer', iyi hava mevsimi anlamına gelirmiş ve teknelerde ancak bu mevsimde göze alınabilecek yük seviyesini gösteren 'I.S.' harfleri bulunurmuş. Bir A.B.D. atasözü ise, 'Ekim ve kasım ayında pastırma yazı olmaz ise, kış ortasında olur' diyor. Ne güzel... Hayatta hiçbir şeyden umudu kesmemek lazım.

Aslında ben daha çok semtsel mevsim gezmelerini yazacaktım ama, kedinin ölümü meraktan! (Bu arada, bahçedeki kedimiz Marme'nin rengârenk altı yavrusu oldu, meraklısına duyurulur) internete bir bakayım dedim, böylece de sırf bir açılış olsun diye koyduğum başlık, 'essahtan' başlık haline geldi. Bu anlamsız aramalar arasında okuduğum bir şey ise (genel sağlık bilgileri faslından) insanın kültürünü her an artırabileceğinin sağlam bir kanıtı olarak huzurunuzda: 'Hormon uzmanları, menopozu olan kadınlara ultraviyole ışınlarının yakıcı ve zararlı olmadığı aylarda özellikle de eylül ayında güneşe çıkarak kemik erimesine karşı önlem almalarını ve pastırma yazı olarak bilinen sıcaklardan azami derecede istifade etmelerini tavsiye ediyorlar.' İnternette bile olsa ilmi ara, demişler, keşke vaktiyle haberimiz olaydı! Yalnız, kimilerinin bu konudaki ısrarına karşın, pastırma yazı eylülde olmaz. Eylül zaten kendiliğinden sıcak(ımsı) bir aydır. Pastırma desteğine ihtiyacı yoktur. Kaldı ki, bu konuyla hayli ilgilenmişe benzeyen Amerikalılara göre gerçek bir pastırma yazı, ilk don ve çözülmenin ardından geliyor.

Sonuç olarak pastırma, Kızılderili ya da Hint yazı, iyi bir mevsimdir. İnsanda bir şeyi kaybetmişken yeniden bulma duygusu uyandırır. Gerçi geçici olduğunu bilirsiniz ama, kalıcı olan şeylerin ille de pek matah şeyler olmadığını bildiğimize göre (yok canım, uzun süreli evlilikleri kastetmedim), pastırma yazının geçiciliği de makbulümüz. Hatta, kendisinin kıymetini daha fazla bilmemizi sağlıyor. Şöyle çıkıp bir güzel dolaşırsınız. Bölgecilik sayılmazsa, size gene Kadıköy yakasını tavsiye edeceğim. Gezmeye müsait sokakları, yolları daha fazladır, daha yeşildir de ondan. Semt keşfi yaparsınız, insanları seyredersiniz (bazen pek komik oluyorlar), kafelerde oturup keyfedersiniz. Bu arada sağnak kurbanı olursanız da aldırmayın. Nasılsa o da geçici. Hem nisanda yağmur yağınca daha da bir rahmet, bereket sayılır ya; bu da sonbahar bereketi der, geçersiniz. Pastırma yazının kıymetini bilin, bugün var yarın yok.

*sevin okyay